ته‌مه‌نی خانه‌نشینی كه‌مده‌كرێته‌وه‌و كوردستانیش ده‌گرێته‌وه‌

تشرين1/أكتوير 28, 2019

ئاژانسه‌كان
حكومەتی عیراق تەمەنی خانەنشینبوونی فەرمانبەران كەم دەكاتەوە و بۆ ئەوەش هەمواری یاسای خانەنشینی یەكگرتووی فیدڕاڵی دەكرێتەوە و بەرپرسێكی خانەنشینی كوردستانیش پشتیوانی بڕیارەكە دەكات و جەخت دەكاتەوە، هەرێمی كوردستانیش دەگرێتەوە.

یاسای خانەنشینی ژمارە 9ی ساڵی 2014 لەلایەن حكومەتەوە پڕۆژەی هەمواركردنەوەی ئامادەكراوە و ڕەوانەی پەڕلەمان دەكرێت بۆ پەسەند كردنی، كە تەمەنی خانەنشینی لە 63 ساڵەوە دەكاتە 60 ساڵ و هەر فەرمانبەرێك خزمەتی لە 25 ساڵ زیاتر بێت و تەمەنی لە 46 ساڵ كەمتر نەبێ، دەتوانێ داوای خانەنشینبوون بكات.

شیروان میرزا، ئەندامی لیژنەی دارایی لە پەڕلەمانی عیراق لە لێدوانێكیدا بۆ (خەڵك) ڕایگەیاند، “بەپێی یاسای خانەنشینی یەكگرتوو لە عیراق، تەمەنی یاسایی خانەشینی 63 ساڵە، هەر فەرمانبەرێك تەمەنی بگاتە 63 ساڵ لەلایەن حكومەتەوە خانەنشین دەكرێت، هەروەها لەسەرو 50 ساڵیشەوە، فەرمانبەر ئەگەر خزمەتی 15 ساڵی هەبێت دەتوانێت داوای خانەنشینی بكات، واتا لە 63 ساڵیدا ناچارییە و لە سەروو تەمەنی 50 ساڵیش ئارەزوومەندانەیە، بەڵام جیاوازی لەو مووچەیە هەیە، كە وەریدەگرن”.

وتیشی، “پێشنیاری هەهواركردنی یاساكە بۆ كەمكردنەوەی تەمەنی خانەنشین بوون بۆ 60 ساڵ، لێكەوتەی ئابوری هەیە، بەو پێیەی بارگرانی لەسەر دەزگای خانەنشینی زیاد دەكات، تەمەنی خزمەتی هاووڵاتی بۆ حكومەت كەمدەكاتەوە، بەو پێیەی هاووڵاتی كاتێك لە تەمەنی 23 ساڵیدا دادەمەزرێت و لە تەمەنی 63 ساڵیدا خانەنشین دەكرێت، ئەو كاتە 37 ساڵ خزمەت دەكات، ئەمەش وادەكات خانەنشین زیاد ببێت و لە هەمان كاتدا خزمەت كەمدەبێتەوە، بۆیە بارگرانی لەسەر حكومەت و دەزگای خانەنشینی زیاد دەكات”.

شیروان میرزا دەڵێت: “هەرچەندە سندوقی دراوی نێودەوڵەتیش سەرنجی لەسەر ئەم پێشنیارە هەیە، بەڵام گەر حكومەت بەرنامەی هەبێت لەجێی خانەنشینەكان كەسانی نوێ‌ دابمەزرێنێت، وەك هەوڵێك بۆ كەمكردنەوەی ڕێژەی بێكاری لە وڵات، ئەوا پێدەچێت پێشنیاری هەمواری یاسای خانەنشینی لەلایەن پەڕلەمانەوە دەنگی لەسەر بدرێت و پەسەند بكرێت”.

لای خۆشیەوە، حازم ئیسماعیل، بەڕێوەبەری گشتیی خانەنشینانی هەرێمی كوردستان بە (باس)ی ڕاگەیاندووە، پشتیوانی لە كەمكردنەوەی تەمەنی خانەنشینی دەكەین و وتیشی، “كەمكردنەوەی تەمەنی خانەنشینبوون لە 63 ساڵ بۆ 60 ساڵ دەرفەت دەبێت بۆ گەنجان، بۆ ئەوەی دابمەزرێن، بە تایبەت كەوا دەرفەتی دامەزراندن كەمبۆتەوە، بۆیە خانەنشینكردن بە 60 ساڵی و بە مووچەیەكی شایستە كارێكی باشە و پشتیوانی لێ دەكەین”.

ئاماژەی بەوەشدا، لە كۆنەوە هەموو یاساكانی عیراق تەمەنی خانەنشینبوونیان بە 63 ساڵ دیاری كردووە.

جەختیشی كردەوە، هەر فەرمانبەرێك دەتوانێت بە خزمەتی 15 ساڵ خانەنشین بێت، بەو مەرجەی تەمەنی لە 50 ساڵ كەمتر نەبێت، وتیشی، “ئەگەر مەرجی تەمەن بكرێتە 46 ساڵ، ئەوا باشتر دەبێت”.

بەپێی زانیاریی وەزارەتی دارایی، لە كوردستاندا زیاتر لە 244 هەزار كەس مووچەی خانەنشینی سەربازی و شارستانی وەردەگرن، كەمترین مووچەی خانەنشینی 220 هەزار دینارە و زۆرترینی 6 ملیۆن دینارە.

سەبارەت بە جێبەجێكردنی هەمواری یاسای خانەنشینی عێراق لە هەرێمی كوردستان، حازم ئیسماعیل گوتی: «ئەگەر پەیوەندییەكانی هەولێر و بەغدا بەرەوپێشچوون، رێككەوتنێك بكرێت بە تایبەت لەسەر بودجەی 2020، ئەوا یاسای یەگرتووی خانەنشینی عێراق و ئەو هەموارەشی كە دەكرێت، بە دڵنیایی هەرێمی كوردستان دەگرێتەوە».

ئێستا ساڵانە نزیكەی 5 هەزار فەرمانبەر لە هەرێمی كوردستان خانەنشین دەبن. بە گوتەی بەرێوەبەری گشتیی خانەنشینی، كاتێك تەمەنی خانەنشینی كەم دەكرێتەوە بۆ 60 ساڵ، ئەوكات لەبری ئەوەی 5 هەزار كەس خانەنشین بكرێن، نزیكەی 20 هەزار كەس خانەنشین دەكرێن.

سه‌رچاوه‌: خەڵك- بەشی هەواڵ